جهش شرکت ­های دانش ­بنیان در صنعت پهپاد

با پیشرفت شتابان فناوری‌های نوین در جهان، پهپادها یا پرنده‌های هدایت‌پذیر از راه دور به یکی از مهم‌ترین ابزارهای هوشمند در عرصه‌های نظامی، امنیتی، صنعتی، کشاورزی و خدمات شهری تبدیل شده‌اند. این فناوری با فراهم‌کردن امکان انجام مأموریت‌های پیچیده بدون حضور انسان در محل، تحولی بنیادین در مدیریت عملیات، جمع‌آوری داده‌ها و کاهش ریسک‌های انسانی به وجود آورده است.

ایران طی دو دهه گذشته موفق شده است به جایگاهی برجسته در طراحی، ساخت و به‌کارگیری انواع پهپادهای پیشرفته دست یابد. پهپادهایی با قابلیت شناسایی دقیق، عملیات رزمی، حمل محموله، اجرای مأموریت‌های دریایی و پرواز گروهی شبکه‌محور. صنعت پهپادی ایران اکنون نه‌تنها به خودکفایی رسیده، بلکه در ردیف کشورهای صاحب فناوری‌های پیچیده پهپادی قرار گرفته است.

ایران طی سال‌های اخیر با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان، دانشگاه‌ها و معاونت علمی ریاست جمهوری، موفق شده است پهپادهایی را با کاربری ویژه در کشاورزی طراحی و تولید کند. این پهپادها با قابلیت‌های تصویربرداری هوایی، پایش دقیق مزارع، شناسایی آفات، سنجش سلامت گیاهان با طیف مادون قرمز، اندازه‌گیری دمای خاک و پوشش گیاهی، نقشه‌برداری زمین‌های کشاورزی، سم‌پاشی هوشمند و حتی بذرپاشی دقیق طراحی شده‌اند.

این پهپادها معمولاً مجهز به دوربین‌های چندطیفی (multispectral)، حسگرهای NDVI، سامانه GPS دقیق و مخازن مایع برای پاشش یکنواخت هستند. یکی از اهداف اصلی، افزایش بهره‌وری زمین، کاهش مصرف آب و سم، کاهش هزینه‌های انسانی و افزایش دقت در مدیریت مزرعه است. با رشد صنعت پهپاد در ایران، بخش کشاورزی نیز از این فناوری بی‌نصیب نمانده است.

طی سال‌های اخیر، شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی موفق به طراحی و تولید پهپادهای تخصصی برای کشاورزی شده‌اند. پهپادهایی که قادرند با پرواز بر فراز مزارع، اطلاعات دقیقی از وضعیت خاک، پوشش گیاهی، پراکندگی آفات و نیاز آبی محصولات ثبت و تحلیل کنند. این پهپادها با کمک دوربین‌های حرارتی و چندطیفی، امکان تصمیم‌گیری هوشمند برای کشاورزان را فراهم می‌کنند و نقش مهمی در ارتقای بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و حفظ منابع طبیعی ایفا می‌کنند.

تعداد شرکت­های دانش­بنیان در حوزه پهپاد

در کل حدود ۲۲۵ شرکت دانش‌بنیان فعال در حوزه پهپاد غیرنظامی در ایران وجود دارد و این شرکت‌ها دارای مجوز رسمی برای تولید و بهره‌برداری هستند. در حوزه کشاورزی نیز بیش از ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان، شامل نوپا و فناور، در بخش‌های مختلف کشاورزی فعالند و از بین آنها، بیش از ۱۰ شرکت تخصصی در ساخت و خدمات پهپاد کشاورزی مشغول به کارند.

ایجاد ۵۰۰ شرکت در بخش کشاورزی نشان‌دهنده رشد چشمگیر این حوزه است، به ویژه آن­که راه‌اندازی دهکده‌های فناوری کشاورزی موجب افزایش ۴ برابری پهپادهای کشاورزی فعال در دولت سیزدهم شده است. با رشد صنعت پهپاد و توسعه فناوری‌های مرتبط با آن لایحه ساماندهی پرنده‌های هدایت پذیر از راه دور (پهپاد) غیرنظامی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.

در این قانون پهپاد غیرنظامی، پرنده‌های هدایت پذیر از راه دوری توصیف شدند که دارای گونه‌های زیر است:

۱- پهپاد خدماتی شامل پهپادهایی که در امور خدماتی از قبیل تصویربرداری، داده‌برداری، امداد و نجات، راه و شهرسازی، محیط زیست، زیست شناسی، کشاورزی، پست و ارتباطات، اکتشافات معادن، بازرسی و مهار (کنترل) خطوط آب، برق، گاز و راه آهن، مدیریت بحران و بلایای طبیعی، حفاظت فیزیکی، پایش ترافیک، خدمات تجاری و حدنگاری استفاده می‌شود. محل ارائه خدمات این نوع پهپادها تا ارتفاع حداکثر ۵۰۰ متر از سطح زمین مورد استفاده قرار می‌گیرند.

۲-پهپاد تفریحی ورزشی: پهپادی که با چشم غیرمسلح قابل رؤیت بوده و در شعاع حداکثر هزار متری و ارتفاع حداکثر ۱۰۰ متری بدون استفاده از سامانه ناوبری و هرگونه حساسه داده‌برداری فعالیت می‌کند.

۳-پهپاد اسباب بازی: وسیله پروازی با وزن حداکثر ۲۰۰ گرم با قابلیت هدایت توسط کاربر در شعاع حداکثر ۱۰۰ متری و ارتفاع حداکثر ۵۰ متری که فاقد سامانه ناوبری و دارای دوربین تصویربرداری با حداکثر وضوح ۴۸۰ مگاپیکسل بدون سامانه ارسال همزمان تصویر با پرواز است.