به خصوص در سال های اخیر، دولت ها تلاش کرده اند حمایت از شرکت های دانش بنیان را گسترش بدهند. این تلاش ها گرچه برای شرکت هایی که تأییدیه می گیرند مفید بوده است، اما به دلیل اطلاع رسانی ناقص نهادها در خصوص این طرح و مزایای آن برای صنعت و عموم مردم، موانع فرهنگی و اجتماعی در سطح جامعه در برابر طرح دانش بنیان شکل گرفته است. در این مطلب به بررسی این موانع می پردازیم و بحث می کنیم که حضور آنها برای شرکت ها چه معنایی دارد.
از نظر اقتصادی، توسعه شرکت های دانش بنیان یک گام حیاتی در رشد اقتصاد و جلوگیری از بروز مشکلات فزاینده در سطح کشور خواهد بود. بنابراین برای فعالان اقتصادی که می دانند حضور این مجموعه ها و رشد آنها برای کسب و کارشان چقدر مفید است، طرح دانش بنیان نه تنها یک امر مفید که یک ضرورت برای آینده کشور تلقی می شود. این فعالان و در کنار آنها مسئولینی که در جریان جزئیات طرح هستند، توسعه اقتصاد دانش بنیان را تشویق و حمایت می کنند.
مشکل اینجاست که اطلاع از مزایای طرح دانش بنیان به شرط مطالعه گسترده و عمیق در این زمینه است. نهاد مجری این طرح، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، گرچه اخبار مربوط به آن را به سرعت در سطح جامعه پخش می کند اما برنامه های محدودی برای توضیح دادن اهمیت و ارزش آن برای عموم مردم در نظر گرفته است.
از طرف دیگر، حلقه اتصال بین صنایع و شرکت های دانش بنیان هم هنوز به درستی شکل نگرفته است و بسیاری از نام های مطرح در صنعت ایران هیچ دلیلی نمی بینند که از خدمات این شرکت ها استفاده کنند. بنابراین نگاه فرهنگی و اجتماعی همچنان جای کار دارد و نهادهای مسئول باید با درک چالش ها در این زمینه برای رفع آنها اقدام کنند.
موانع سد راه شرکت های دانش بنیان در بحث فرهنگ و اجتماع را می توان به دو دسته نگاه تقسیم کرد: نگاهی که در سازمان ها و شرکت های بزرگ وجود دارد و نگاهی که در سطح جامعه و میان شرکت های کوچکتر و کسب و کارهای نوپا می توان مشاهده کرد. گرچه این دو نگاه با هم تفاوت های بنیادی دارند، اما هر دو از عدم اطلاع رسانی و فرهنگ سازی صحیح به وجود آمده اند. در ادامه هر کدام را به تفصیل بحث می کنیم.
شرکت های بزرگ و غول های صنایع ایران در اکثر مواقع، ساختارهای درهم تنیده عظیم و کندی هستند که چندان طرفدار تغییر و تحول حتی در جهت مثبت نیستند. برای مثال کارکنان شرکت های نفتی بزرگ ایران به ندرت از تغییرات اساسی در نحوه فعالیت هایشان استقبال می کنند. هر چقدر سازمان مربوطه بزرگتر باشد، این عدم تمایل به تحول و علاقه به ادامه دادن مسیر قبلی هم شدیدتر خواهد بود.
در این موقعیت، بدون اطلاع رسانی دقیق در خصوص فواید شرکت های دانش بنیان برای سودآوری مجموعه، بسیاری از سازمان ها و صنایع کشور به همکاری با آنها بی میل هستند. شرکت های دانش بنیان به عنوان مجموعه های چابک و مدرن که می توانند مشکلات ریشه ای صنایع را حل کنند و چالش های سنتی را از سر راه بردارند تعریف می شوند، اما مشکل اینجاست که نهادهای مسئول هنوز نتوانسته اند این تعریف را برای غول های صنعتی کشور جا بیاندازند.
در نتیجه، برای مثال توسعه شرکت های دانش بنیان حوزه نفت و گاز با چالش روبروست چون نام های بزرگ این صنعت چندان در بند همکاری با آنها نیستند. مدیریت سنتی در صنعت نفت ترجیح می دهد به خرید قطعات گرانقیمتی که سال ها درگیر تهیه آنها از خارج کشور به چند برابر قیمت بوده است ادامه دهد، در حالی که یک شرکت داخلی می تواند همین قطعه را با قیمت کمتر و کیفیت مشابه تهیه کند.
در مثال بالا، بعضی ممکن است مطرح کنند که تولیدات داخلی تست نشده نسبت به تولیدات وارداتی که قبلا به دفعات استفاده شده اند، کمتر قابل اطمینان هستند. این جواب زمانی قابل قبول است که ما سیستم ارزیابی معاونت علمی ریاست جمهوری را به عنوان سنگ محک شرکت های دانش بنیان نداشته باشیم. ارزیابی به کمک متخصصان تأیید می کند که تولیدات شرکت داخلی قابل رقابت با نسخه مشابه خارجی است، پس عملا این نگاه باید از طریق فرهنگ سازی عوض شود.
نگاه عمومی در جایی قرار دارد که حالا میل به تغییر بیشتر از صنایع سنتی وجود دارد، اما کسی معتقد نیست شرکت های دانش بنیان بتوانند این تغییرات را ایجاد کنند. متاسفانه برخی تصمیمات در سطح کلان برای توسعه شرکت های دانش بنیان منجر به بدبینی عموم جامعه نسبت به این شرکت ها شده است و در نتیجه اعتقاد به توانایی آنها وجود ندارد.
از آنجایی که نهادهای مسئول تلاش کافی برای تبیین و تشریح نقش مثبت این مجموعه ها در اقتصاد کشور و در نتیجه ضرورت حمایت از آنها نداشته اند، این باور در سطح جامعه ایران شکل گرفته است که این طرح در بهترین حالت بی هدف و در بدترین حالت شکلی از توزیع رانت است.
این موضوع از چند جهت توسعه شرکت های دانش بنیان را با مشکل روبرو می کند. رواج دید منفی به این مجموعه ها با این اتهام که «بدون اینکه لایق باشند از منابع دولتی برخوردار می شوند»، باعث می شود که پذیرفتن آنها در بستر اقتصادی کشور سخت تر و رشد آنها کندتر شود. پس اطلاع رسانی نادرست به خصوص در مناطق محروم می تواند باعث پس زده شدن مجموعه های دانش بنیان از طرف عموم جامعه شود.
از طرف دیگر، شرکت ها و بنگاه های تجاری کوچکتر که جزئیات طرح دانش بنیان را نمی دانند، متوجه نمی شوند که دریافت این تأییدیه چه معنایی دارد و چقدر اثبات کننده سطح بالای فنی یک مجموعه است. پس در حالی که قرار است بدست آوردن آن از نظر پرستیژ کاری برای شرکت ها مفید باشد، در برخی مواقع شاهد هستیم که این اتفاق نمی افتد و شرکت اعتبار خاصی به خاطر دانش بنیان بودن بدست نمی آورد.
جمع بندی
در این مطلب به بررسی برخی موانع فرهنگی و اجتماعی پرداختیم که توسعه شرکت های دانش بنیان را با مشکلات جدی روبرو می کنند. همان طور که گفتیم، بسیاری از این موانع را می توان به کمک فرهنگ سازی و اطلاع رسانی صحیح برطرف نمود و این همان کاری است که مجموعه فن بنیان تلاش کرده است با این مطلب انجام بدهد.
در صورتی که متقاضی دریافت تأییدیه دانش بنیان هستید یا می خواهید از مزایای این طرح بهره مند شوید، می توانید با همکاران ما در فن بنیان تماس بگیرید. کارشناسان ما در ساعات مختلف شبانه روز آماده اند تا سوالات شما را پاسخ داده و در صورتی که مایل باشید، خدمات ما را برای دریافت گواهی دانش بنیان در اختیار شما قرار دهند.
برای جلسه مشاوره لطفا فرم زیر را تکمیل نمایید و یا با شماره های درج شده تماس بگیرید.
