بخشی از داروهایی که در پزشکی (به خصوص طب سنتی) استفاده می شوند، از طریق گیاهان دارویی بدست می آیند. بنابراین باید برنامه ریزی دقیقی برای کشت و فرآوری این گیاهان وجود داشته باشد. همچنین ترجیح کسانی که در این حوزه فعالیت می کنند، مشتاقند که راندمان کاری خودشان را افزایش بدهند و تولید داروها را بهینه سازی کنند. این کار به کمک فناوری های دانش بنیان ممکن شده است که در این مطلب تلاش می کنیم شما را با آنها بیشتر آشنا کنیم.
فرآوری گیاهان دارویی: از گذشته تاکنون
انسان هزاران سال است که متوجه شده است مصرف برخی گیاهان می تواند به درمان بیماری هایش کمک کند. سومری ها و مصری های باستان بر روی لوحه های گلی و کاغذهای پاپیروس فهرست گیاهان دارویی و بیماری هایی که به کمک هر کدام قابل درمان بود ثبت می کردند. این شاخه از طب در ایران، چین و یونان نیز رواج داشته و هنوز هم در میان مردم این مناطق از جهان رواج فراوان دارد.
در دوره مدرن، طبق آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO) حداقل 80 درصد ساکنین کشورهای آسیایی و آفریقایی در زندگی خود از نوعی گیاه دارویی به عنوان ابزار بهداشت و درمان استفاده می کنند. حتی اگر مستقیماً از خود دارو برای این کار استفاده نشود، بخش مهمی از داروهای امروزی از طریق آنها بدست می آیند. برای مثال، اثبات شده است که حداقل 7000 ترکیب درمانی در فارماکوپه مدرن از گیاهانی مثل گل ختمی، سنبل الطیب و گل اکیناسه بدست می آیند.
با این تفاسیر، مشخص است که کشت و فرآوری گیاهان دارویی موضوعی نیست که به این زودی ها از جامعه انسانی حذف شود. بر همین اساس نیاز به کار در این حوزه هم هنوز حس می شود، گرچه بدست آوردن دارو از این طریق با دشواری های خاص خودش همراه است.
چرا فرآوری گیاهان دارویی دشوار است؟
شاید بپرسید که اصولا چرا فرآوری گیاهان دارویی و تولید دارو از آنها باید در دوره مدرن برای ما چالش برانگیز باشد؟ واقعیت این است که امروزه با افزایش جمعیت و به تبع آن تقاضا برای محصولات مختلف، همه حوزه ها خواه ناخواه باید به سمت تولید صنعتی و انبوه حرکت کنند و برای دوام آوردن در این بازار باید بتوانید حداکثر مقدار مواد دارویی ممکن را از گیاهان استخراج کنید.
این موضوع به خاطر چند ویژگی بارز در این نوع گیاهان دشوارتر و چالش برانگیزتر می شود که عبارتند از:
اول از همه، باید بدانید که گیاهان دارویی حاوی طیف وسیعی از ترکیبات شیمیایی از جمله آلکالوئیدها، فلاونوئیدها، ترپن‌ها و روغن های فرار هستند. هر کدام از این ترکیبات خواص شیمیایی و فیزیکی منحصر به فردی دارند که فرآیند استخراج و جداسازی آنها را پیچیده می کند. همچنین، بسیاری از مواد موثره بدست آمده از طریق فرآوری گیاهان دارویی به عوامل محیطی مانند نور، دما، رطوبت و اکسیژن حساس هستند. این حساسیت باعث می شود که در طول فرآوری، ترکیبات موثره تخریب شده یا تغییر ماهیت دهند.
در مقایسه با داروهای شیمیایی، استانداردهای جهانی برای فرآوری و کنترل کیفیت گیاهان دارویی کمتر توسعه یافته اند. این موضوع باعث ایجاد تفاوت های قابل توجهی در کیفیت فرآورده های گیاهی تولید شده در کشورهای مختلف می شود.
از طرف دیگر، فرآوری گیاهان دارویی نیازمند تجهیزات و فناوری های خاصی است که اغلب گران قیمت و پیچیده هستند. همچنین، به دلیل تنوع گیاهان دارویی، توسعه تجهیزات و روش های فرآوری برای هر گیاه به صورت جداگانه ضروری است. به تمام این موارد کنترل کیفیت دشوار و سختی ثابت نگه داشتن سطح کیفیت داروهای بدست آمده را هم اضافه کنید تا مشخص شود که چرا شرکت های دانش بنیان در این زمینه به یاری شرکت ها آمده اند.
دانش بنیان و فرآوری گیاهان دارویی
در قسمت های مختلفی از فهرست کالا و خدمات دانش بنیان می توانید گیاهان دارویی را پیدا کنید، اما تمرکز اصلی آنها در بخش کشاورزی است. در این حوزه، شرکت های دانش بنیان به دو شکل به کشت و فرآوری این محصولات کمک می کنند:
به زراعی مستقیماً با فرآوری مرتبط نیست، اما بدون شک قادر است روی آن اثر بگذارد. در به زراعی تلاش می شود تولید ماده موثره بهینه سازی شود و راندمان استخراج آن بالا برود، به این ترتیب حتی متدهای قدیمی برای بدست آوردن ماده موثره هم حجم ماده بیشتری بدست می آورند. این کار می تواند با مهندسی ژنتیک، اصلاح خصوصیات بذر یا هر روش دیگری که در مقیاس بزرگ قابل تکرار باشد انجام می شود.
در سمت دیگر اما طراحی و ساخت تجهیزات پیشرفته را داریم که مستقیماً با بحث فرآوری درگیر می شود. دستگاه هایی که برای این حوزه تأییدیه دانش بنیان می گیرند، باید بتواند از افت کیفیت داروهای بدست آمده از گیاه جلوگیری کنند، راندمان استخراج ماده موثره آن را افزایش بدهند یا حجم ضایعات تولید شده را پایین بیاورند.
یکی از مزیت های اصلی تولید ادوات گیاهان دارویی در داخل کشور، عدم نیاز به خارج شدن ارز از کشور برای تهیه آنهاست. این تجهیزات اکثر اوقات به شدت گرانقیمت هستند و مختص فرآوری یک ماده موثره معین طراحی می شوند، پس طراحی و تولید آنها بیشتر از آنچه که فکر کنید در برداشتن بار هزینه از روی دوش تولیدکنندگان داروها بر پایه گیاهان اثر می گذارد.
مثال بارز این دستگاه ها، تجهیزات استخراج ماده موثره با سیال فوق بحرانی است که هم سطح فناوری بالایی دارد و هم با استفاده از این سیال، بدست آوردن ماده موثره برای تولید دارو را راحت می کند. تا زمانی که شرکت خودش به طراحی و تولید دستگاه پرداخته باشد و بخش عمده آن را برون سپاری نکرده باشد، می تواند گواهی دانش بنیان دریافت کند و از این طریق به یاری مراکزی بیاید که به دنبال فرآوری گیاهان دارویی هستند.
جمع بندی
در این مطلب در مجموعه فن بنیان، به بحث گیاهان دارویی و به خصوص فرآوری آنها و چگونگی به کارگیری فناوری های دانش بنیان برای کمک به تولید داروها بر این پایه نگاهی انداختیم. در صورتی که چنین محصولاتی تولید می کنید و قصد دارید دانش بنیان شوید، می توانید با همکاران و کارشناسان ما در فن بنیان تماس بگیرید.
با داشتن سابقه کار با لیست بلندبالایی از شرکت ها در زمینه های کاری گوناگون، فن بنیان به راحتی می تواند تمامی نیازهای شما را به نحو احسن برطرف کند. از ارزیابی اولیه محصول تا کمک به دریافت تأییدیه و بعد از آن راهنمایی و هدایت برای بهره برداری از امتیازها و حمایت های دانش بنیان همگی جزو خدماتی هستند که می توانیم در اختیار شما متقاضیان عزیز قرار بدهیم. تنها یک تماس کافی است تا در این خصوص به شما کمک کنیم.
برای جلسه مشاوره لطفا فرم زیر را تکمیل نمایید و یا با شماره های درج شده تماس بگیرید.
