سرمایه گذاری خطرپذیر چیست؟ چه ارتباطی با دانش بنیان دارد؟

سرمایه گذاری خطرپذیر چیست؟ چه ارتباطی با دانش بنیان دارد؟

به احتمال زیاد، در فضای اکوسیستم استارت آپی و کارآفرینی، واژه سرمایه گذاری خطرپذیر را زیاد شنیده باشید، چرا که امروزه در شرایطی هستیم که جریان نقدی و مالی در بسیاری از صنایع به مشکل جدی برخورد کرده و از صنایع سنتی گرفته تا کسب و کارهای نوپا، نیاز شدیدی به سرمایه در گردش دارند . در این مقاله به بررسی کامل سرمایه گذاری خطر پذیر در حوزه دانش بنیان خواهیم پرداخت.

مواردی که در این مطلب فن بنیان می‌خوانید:

همه چیز در مورد سرمایه گذاری خطرپذیر

در ابتدا، سرمایه گذاری خطرپذیر را تعریف می‌کنیم تا یک دید کلی نسبت به این واژه پیدا کنیم. سرمایه گذاری خطرپذیر (Venture capital)، یکی از انواع قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری است و در واقع سرمایه‌ای است که از گروه‌های سرمایه گذاری‌ای دریافت می‌کنید که با استارت آپ‌ها و کسب و کارهای کوچک، کار می‌کنند. این گروه‌ها بر درآمد و سرمایه سرمایه گذارانی که می‌خواهند در شرکت‌هایی با پتانسیل رشد قوی در ازای دریافت سهام سرمایه گذاری کنند، نظارت می‌کنند.
از سرمایه گذاری خطرپذیر با عناوین سرمایه گذاری جسورانه یا سرمایه گذاری کارآفرینی نیز نام می‌برند که با مدیریت فعالانه، برنامه ریزی و انتقال تجارب، در افزایش قیمت سهام شرکت‌ها و کسب و کارهای نوپا، نقش مهمی ایفا می‌کند.
بیشترین سرمایه گذاری‌های خطرپذیر، از سوی گروه‌های سرمایه گذاران ثروتمند، بانک‌های سرمایه گذاری و سایر موسسات مالی صورت می‌گیرد که این سرمایه‌ها را در اختیار دارند. این نوع تأمین مالی و افزایش سرمایه در میان شرکت‌های جدیدی که سابقه عملیاتی محدودی دارند و نمی‌توانند سرمایه را به همراه بدهی و یا پیشنهاد سهام عرضه کنند، بسیار محبوب است.سرمایه گذاران در هنگام انتخاب سرمایه گذاری خطرپذیر خود، به اندازه شرکت، دارایی‌ها و خطوط توسعه محصول نگاه می‌کنند. در مقایسه با انواع سرمایه گذاری‌های دیگر، وجوه سرمایه گذاری خطرپذیر تنها بر سرمایه گذاری در مراحل اولیه تمرکز می‌کند.
تغییرات در دنیای سرمایه گذاری، این نوع از سرمایه گذاری را در میان انبوهی از سرمایه گذاران مشروع قابل دسترس‌تر و امکان پذیرتر کرده است. بنگاه‌های سرمایه گذاری خطرپذیر، عموما نقش فعالی را در سرمایه گذاری خود ایفا می‌کنند و در مقابل نیز معمولا خواهان جایگاه در هیات مدیره نیز هستند، بنابراین به این شکل می‌توان از تجربیات و راهنمایی‌های آن‌ها نیز بهره گرفت.


اگر کنجکاو هستید بدانید که دانش بنیان چیست و شرکت های دانش بنیان چه شرکت هایی هستند به مقاله ” شرکت دانش بنیان چیست و انواع آن کدام است؟” مراجعه نمایید.


انواع سرمایه گذاری خطر پذیر

بسته به اینکه کسب و کار، در هنگام سرمایه گذاری تا چه میزان بالغ شده باشد، سرمایه گذاری خطرپذیر به سه دسته تقسیم می‌شود:

  1. بودجه اولیه
  2. سرمایه مراحل اولیه
  3. سرمایه مرحله پیشرفت

فرقی ندارد که کسب و کارها در کدام یک از این مراحل، قرار داشته باشند، زیرا در هر سه مورد به یک شکل عمل می‌شود.
صندوق‌های سرمایه گذاری خطرپذیر، قبل از انجام هرگونه سرمایه گذاری، ابتدا اقدام به جمع آوری مبالغ مالی می‌نمایند. این صندوق، یک سرفصل را برای سرمایه گذاران بالقوه ارسال می‌کند که پس از آن، تصمیم می‌گیرند که آیا می‌خواهند پول را به صندوق اضافه کنند یا خیر. اجراکنندگان این بودجه از هر سرمایه گذاری‌ای حفاظت می‌کنند.
صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر، به دنبال سرمایه گذاری‌های سهام خصوصی است که می‌تواند منجر به بازدهی مثبت شود. این پروسه، هم زمان زیادی را می‌گیرد و هم نیازمند جست و جو از میان انبوهی از برنامه کسب و کارها برای یافتن شرکتی که بالاترین میزان رشد را دارد، می‌باشد. مدیر بودجه سرمایه گذاری خطرپذیر، آخرین تصمیم را براساس اینکه انتظارات سرمایه گذاران چیست اتخاذ می‌کند.
هنگامی که موضوع سرمایه گذاری نهایی می‌شود، اکثر منابع مالی هزینه سالانه‌ای را که حدودا دو درصد است، می‌پردازند که این هزینه عموما در پرداخت حقوق مدیران شرکت و سایر هزینه‌های عملیاتی کمک می‌کند. زمانی که شرکت از صندوق خارج می‌شود، بازده مالی به سرمایه گذاران صندوق خطرپذیر، داده می‌شود.
هنگامی که یک شرکت از صندوق سرمایه گذاری خارج می‌شود، این صندوق بخشی از سود را که معمولا حدود بیست درصد است، حفظ می‌کند. میزان بازدهی بر اساس وضعیت اقتصادی و نوع شرکت‌ها، انتظار می‌رود که متفاوت باشد، با این حال بیشتر وجوه صندوق برای درآمد ناخالص حدود سی درصد است.

انواع سرمایه گذاری خطرپذیر

مراحل سرمایه گذاری خطرپذیر

  1.  اولین مرحله از سرمایه گذاری خطرپذیر، بودجه اولیه است. این مرحله، اولین و مقدماتی‌ترین مرحله شروع یک کسب و کار است. سرمایه‌ای که در این مرحله جذب می‌شود، بیشتر برای تحقیق و توسعه اهداف کسب و کار، کاربرد دارد. این امر بدین معنی است که در این مرحله، کارآفرینان یک کسب و کار در حال گسترش یک ایده بوده و فعلا وارد مرحله توزیع محصول محسوسی نشده‌اند. معمولا این بودجه برای بیشتر کردن اعضای تیم و انجام تحقیقاتی پیرامون بازاریابی محصول به کار می‌رود.
  2.  در دومین مرحله، استارت آپ حاضر است به ازای سرمایه بیشتر، مقداری از سهام خود را واگذار کند، زیرا در این مرحله، استارت آپ، به اندازه کافی رشد نموده و توان جذب سرمایه بیشتری پیدا کرده است، درنتیجه امکان رشدپذیری و موفقیت خود را تا حدی ثابت کرده است.
  3.  سومین مرحله جایی است که استارت آپ، بسیار رشد کرده و دیگر یک شرکت نوپا محسوب نمی‌شود. این مرحله با قدم به مشارکت گذاشتن سرمایه گذاران بزرگ‌تر ادامه‌ پیدا خواهد کرد و حتی ممکن است این سرمایه گذاران به شکل مشارکتی قدم در کسب و کار استارت آپ گذاشته و یا حتی توسط شرکت‌های بزرگ‌تر خریداری شود.

همچنین در فن بنیان می‌خوانید:

استقرار شرکت های دانش بنیان 


ویژگی‌های شرکت‌ های سرمایه گذاری خطرپذیر

  1.  مشارکت در مدیریت شرکت‌ها
    سرمایه گذارانی که در این قالب‌ها، قرار می‌گیرند عموما دارای تجربه و شم اقتصادی بالا هستند و با تکیه بر این دو در مدیریت شرکت‌های سرمایه پذیر نوپا، وارد شده و برای آن ‌ها ایجاد ارزش افزوده می‌کنند.
  2.  ارزیابی همه جانبه
    معمولا این سرمایه به شرکت دانش بنیان، تزریق می‌شود که پیش بینی می‌شود در آینده رشد سریعی خواهد داشت. اما در این میان باید تمامی جوانب، از جمله وضعیت اقتصادی، وضعیت بازار و … را در نظر گرفت.
  3.  خطرپذیری
    یکی از اساسی‌ترین ویژگی‌های این صندوق‌ها، خطرپذیری آن‌ها می‌باشد.
  4. مشارکت در مالکیت شرکت‌ها
    زمانی که صندوق‌های سرمایه گذاری در مالکیت شرکت‌ها، سهیم می‌شوند از هر ابزاری برای کمک به موفقیت این شرکت‌ها بهره می‌برند. این امر منجر به تلفیق دانش کارآفرینان و تجربه صاحبان این سرمایه خواهد شد.
  5.  دیدگاه بلندمدت
    خطرپذیری برای کسب سود با دیدگاه کوتاه مدت، امکان‌ پذیر نمی‌باشد. با دیدگاه کوتاه مدت این صندوق‌ها از اهداف اصلی‌ خود دور می‌شوند. لذا داشتن دیدگاه بلندمدت برای کسب سود، یکی از مهم‌ترین ویژگی این صندوق‌ها می‌باشد.

در ایران، یکی از حلقه‌های مهم مفقود در زنجیره کارآفرینی، شرکت‌های سرمایه گذاری خطرپذیر هستند و به ندرت، سازمان و شرکتی را می‌توان پیدا کرد که بطور کامل، شاخص‌های سرمایه گذاری خطر پذیر را رعایت کرده باشد. در هیچ ‌یک از شرکت‌ها و صندوق‌های شکل گرفته در ایران در این زمینه، تاکنون بخش خصوصی به تنهایی وارد عمل نشده و غالباً با مشارکت، حمایت و سرمایه دولت است. به همین دلیل تأمین عمده هزینه‌های جاری این صندوق‌ها و شرکت‌ها توسط بخش دولتی است.

ویژگی‌های شرکت‌های سرمایه گذاری خطرپذیر

رایج‌ترین قراردادهای سرمایه گذاری‌های خطرپذیر در ایران

  1. مدل قراردادهای سهامی در سرمایه گذاری خطرپذیر
    این قرارداد، از رایج‌ترین نمونه قراردادهای سرمایه گذاری خطرپذیر دانش بنیان هست. در این مدل، یک استارت آپ، سرمایه‌ای را از شرکت سرمایه گذار می‌گیرد و به ازای آن، سهامی را به سرمایه گذار واگذار می‌کند. به عنوان مثال در مقابل مبلغ ۲۰۰ میلیون سرمایه، برای ۶ ماه می‌توان ۲۰ درصد از سهام را به سرمایه گذار، واگذار کرد.
  2. مدل قرارداد قرض قابل تبدیل به سهام در سرمایه گذاری خطرپذیر
    وام قابل تبدیل به سهام، یک بدهی کوتاه مدت است که به سهام تبدیل می‌شود. در سرمایه گذاری اولیه بر روی استارت آپ‌ها، این بدهی به طور معمول به سهام ممتاز تبدیل می‌شود. در واقع سرمایه گذار، مبلغی را به صورت وام به آن ها واگذار می‎‌کند و در مقابل، به جای پس گرفتن این پول به همراه سود آن، بخشی از سهام آن کسب و کار را بسته به شرایط موجود در این قرارداد در قالب سهام ممتاز در اختیار می‌گیرد.
  3. مدل قرارداد حق الامتیاز یا رویالتی در سرمایه گذاری خطرپذیر
    این مدل قرارداد، برای استارت آپ‌هایی کاربرد دارد که در زمانی کوتاه و سریع به فروش برسند. در این روش، قرارداد به این صورت است که سرمایه گذار، مابه‌ازای پول را سهام می‌گیرد و این حق را دارد که از فروش محصول برداشت کند و مابه ازای آن سهام را با قیمتی از پیش‌ تعیین شده که نرخ مورد انتظار سرمایه گذار از سود را برآورده کند، به استارت آپ بازگرداند.

با توجه به اهمیت سرمایه گذاری خطرپذیر برای شرکت‌ها و کسب و کارهای موجود در کشور، به خصوص شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان، صندوق نوآوری و شکوفایی، در راستای آئین نامه و اهداف خود و به منظور حمایت از شرکت‌های دانش بنیان، اقدام به مشارکت به صورت خطرپذیر در طرح‌ها می‌نماید. صندوق نوآوی و شکوفایی با توجه به بودجه اولیه و سالیانه خود، از نظر منابع مالی، کمبودی نداشته و می‌تواند برای طرح‌ها و شرکت‌های دانش بنیان تا میزان لازم سرمایه گذاری نماید.

مهم‌ترین شروط طرح‌ها برای پذیرش توسط صندوق نوآوری و شکوفایی

  •  طرح ارائه شده، باید از سوی یک شرکت دانش بنیان باشد. زیرا صندوق نوآوری و شکوفایی بنا بر اساس نامه خود، تنها می‌تواند به شرکت‌های دانش بنیان ارائه خدمت نماید.
  •  طرح ارائه شده، باید مقرون به صرفه باشد. یعنی IRR طرح از نرخ مورد انتظار سرمایه گذار (صندوق نوآوری و شکوفایی) که حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد است، بیشتر باشد.
  •  طرح باید به خوبی تبیین شده باشد و جزئیات آن نیز در گزارش‌های ارائه شده به صندوق نوآوری و شکوفایی آمده باشد.
  •  زیرساخت‌های طرح و یا حتی مقدمات آن آماده سازی شده باشد.
  • مدیریت شرکت و معاونین ایشان، توان مدیریتی لازم برای انجام طرح را داشته باشند.
  •  نیروهای انسانی متخصص برای انجام پروژه در شرکت متقاضی حاضر باشند.
  •  بازار طرح، ریسک‌های بازار، رقبا و محصول‌های مکمل و جانشین آن به خوبی بررسی شده باشد.
  •  برنامه فروش و عرضه محصول مشخص باشد.
  •  پیشرفت طرح دارای گانت چارت بوده و مشخص باشد که در چه زمانی باید چه فعالیت‌هایی انجام شود.
  •  طرح ارائه شده از نظر مالی دارای برنامه ریزی بوده تا مشخص باشد که چه زمانی، چه میزان و به چه منظور باید در طرح سرمایه گذاری کرد.
  • طرح مورد نظر از نظر SWOT بررسی شده باشد، این بدان معناست که نقاط قوت و ضعف داخلی شرکت به خوبی و شفاف ارائه شده باشد و هم فرصت‌ها و تهدیدهایی که از خارج از شرکت متوجه پیشبرد طرح است به خوبی تبیین شده باشد.

شرکت‌های دانش بنیان برای استفاده از حمایت سرمایه گذاری خطرپذیر، باید درخواست خود را به صندوق نوآوری و شکوفایی ارائه دهند. طرح شرکت‌ها ابتدا در دبیرخانه صندوق نوآوری و شکوفایی مورد پذیرش و بررسی قرار می‌گیرد. شرکت‌های دارای طرح به معاونت سرمایه گذاری ارجاع داده می‌شوند. سپس کارشناس مربوطه، طرح را جهت بررسی‌های میدانی به کارگزار مورد اعتماد صندوق نوآوری و شکوفایی جهت ارزیابی مالی و حقوقی ارجاع می‌دهد.

در مجموع:

با توجه به توضیحات داده شده، سرمایه گذاری خطرپذیر، یکی از انواع قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری است و در واقع سرمایه ای است که از گروه های سرمایه گذاری‌ای دریافت می‌کنید که با استارتاپ ها و کسب و کارهای کوچک، کار می‌کنند. صندوق نوآوری و شکوفایی، در راستای آئین نامه و اهداف خود و به منظور حمایت از شرکت‌های دانش بنیان، اقدام به مشارکت به صورت خطرپذیر در طرح‌ها می‌نماید که شرکت‌های دانش بنیان برای استفاده از حمایت سرمایه گذاری خطرپذیر، باید درخواست خود را به صندوق نوآوری و شکوفایی ارائه دهند.

مقالات مرتبط

فرم درخواست مشاوره

برای جلسه مشاوره لطفا فرم زیر را تکمیل نمایید و یا با شماره های درج شده تماس بگیرید.

ارسال نظر

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.